U šarenom moru festivalskih dešavanja u regionu postoji jedan u kojem se isprepliću kultura, zabava, humor i radost. To je “Nušićijada”, festival posvećen čuvenom srpskom piscu Branislavu Nušiću, koji se održava u Ivanjici u Srbiji.
Prva “Nušićijada” održana je davne 1968. godine i tada je to bio festival filmske komedije koji je organizovao ivanjički Dom kulture. Festival je ugašen 1972. godine, ali nikada se nije ugasila želja za tim da se “Nušićijada” vrati na ulice Ivanjice. Mladi ljudi su 2008. godine pokrenuli peticiju za obnavljanje ovog festivala i uz pomoć tadašnje lokalne samouprave i građana su u tome i uspjeli! Zorana Parezanović, predsjednica Udruženja građana KudeS (Inicijativa za kulturnu decentralizaciju Srbije) koji predstavlja glavnog pokretača ideje o obnovi festivala i jednog od ključnih organizatora “Nušićijade”, u intervjuu za “Lola magazin” otkrila je šta je današnji festival sačuvao od stare “Nušićijade”, gdje se sve održava u Ivanjici, konkursu za kratku satiričnu priču i originalnim nagradama koje dobijaju učesnici.
Prva „Nušićijada“ je održana 1968. godine. Koliki je bio izazov 40 godina kasnije vratiti duh tog festivala među ljude u Ivanjici?
Sa jedne strane bio je to ogroman izazov, bilo je potrebno uključiti celu zajednicu; pojedince, uspostaviti nova partnersta i saradnje i to je zahtevalo dosta ulaganja. Sa druge strane, “Nušićijada” i jeste obnovljena jer je njen duh svo vreme živeo u građanima. Ceo festivalski tim koji je obnovio festival se rodio nakon gašenja “Nušićijade”, ali su svi odrasli na tim divnim sećanjima i upravo to nas je i podstaklo da obnovimo “Nušićijadu” i omogućimo generacijama koje dolaze mnogo više od sećanja.
Recite nam nešto više o „Nušićijadi“ danas. Šta se sve sve za vrijeme festivala u Ivanjici može vidjeti?
“Obnovljeni festival, u formi kolažnog karaktera, zadržao je mnoga obeležja stare Nušićijade–glumca u ulozi Branislava Nušića, parade kostimiranih građana, šaljivu fudbalsku utakmicu, scenu „Okruglo, pa na ćoše“, deo vizuelnog identiteta, duh čaršijanja i nušićevskog humora, ali se pored toga danas na programu nalaze i brojne pozorišne predstave, muzički koncerti, performansi, alternativne umetničke forme i sadržaji, filmske projekcije, akademski programi, tribine, izložbe, edukativni programi i radionice.
Svake godine u okviru „Nušićijade“ raspisujete i konkurs za kratku satiričnu priču. Ko sve može da se prijavi na njega?
Konkurs za najbolju kratku satiričnu priču predstavlja jedan od obeležja nove “Nušićijade”. U saživotu sa njom podseća nas na besmrtnost lika i dela Branislava Nušića i iskonske važnosti negovanja satire i humora, samokritičnosti, ali i kritičnosti prema društvu u kom živimo. Pravo na učešće imaju svi autori koji pišu na srpskom i srodnim jezicima i na Konkurs mogu biti prijavljene samo neobjavljene priče. Za osam godina, koliko se Konkurs rapisuje, prikupljeno je preko 900 satiričnih priča od oko 600 autora iz zemlje i sveta. Po zatvaranju Konkursa, svake godine, objavljuje se Zbornik najboljih radova, a autori za svoja dela bivaju nagrađeni.
Festival se održava na dvije scene-gradskom trgu i maloj sceni „Okruglo, pa na ćoše“ u centru Ivanjice, ali vi ste ga proširili i na restorane, kafiće, učionice, biblioteke… Kako je na tim mjestima zastupljen festival?
Kako Ivanjica, zajedno sa svim svojim stanovnicima, gostima i izvođačima, postaje “tesna”, u funkciju programa i njegovih sadržaja stavljaju se alternativne i prateće scene kojima se oživljava čitav grad. Ulica je podijum za performanse, ulične svirače i teatre, u kafani možete prisustvovati izvođenju stand up-a, humorističkog programa, predstavljanju knjige, na platoima ili terasama hotela i restorana možete čuti gudačke orkestre, jazz, funk, latino sastave, u gradskom parku pogledati neki od filmova sa repertoara starih “Nušićijada”.
Koji je Vama omiljeni segment „Nušićijade“?
Svi sadržaji koji se odvijaju van glavnih scena–mali koncerti i sastavi klasične, filmske, jazz muzike, ulični performansi, bakšiš orkestri na ćošku, kafane i tambure. Upravo na tim scenama doživite intimne trenutke povezanosti sa pravom kulturom koja vrca bukvalno iza svakog ćoška.
Odakle sve dolaze ljudi?
Ivanjicu je za prethodnih osam godina posetilo preko 300.000 ljudi, što je desetostruko više od ukupnog broja stanovnika Ivanjice. Gosti su najčešće ljudi iz Srbije, ali i regiona i drugih evropskih zemlja. Evropsko priznanje “Evropa za festivale, festivali za Evropu” (EFFE) pozicioniralo je “Nušićijadu” na evropsku mapu festivala i stavilo je rame uz rame sa velikim i važnim evropskim festivalima, stoga i veliko interesovanje ljubitelja festivala i izvođača iz različitih delova Evrope, da budu “viđeni za Ivanjicu”. Ove godine na “Nušićijadi”, pored domaćih izvođača nastupili su muzički sastav “Spijkers” iz Holandije i ulični teatar iz Krakova, Poljske.
Ispričajte nam neku anegdotu sa prethodnih „Nušićijada“.
Anegdota ima zaista dosta, ali otkriću vam jednu šalu sa starih “Nušićijada” koju nam je ispričao tadašnji organizator. On je jednom prilikom šetao sa Novakom Novakom po gradu i jedna žena ih zaustavila na ulici i pitala Novaka šta mu je ime, a šta prezime. On joj je u svom maniru odgovorio da odabere šta joj je draže.
Prije nekoliko dana završena je još jedna „Nušićijada“. Da li ste sabrali utiske, jeste li zadovoljni ovogodišnjim festivalom?
Sabiranje utisaka i dalje traje, posebno u užem festivalskom timu, međutim ono što smo uspeli da čujemo i procesuiramo jesu utisci gostiju festivala, izvođača, publike i građana Ivanjice koji su izuzetno pozitivni. Program je bio raznovrstan i opšte dostupan, namenjen različitim uzrasnim grupama tako da se našlo za svakog po nešto. Još jednom je “Nušićijada” na tragu sećanja, a kroz moderni izraz napravila korak dalje.
Na samom kraju priče o “Nušićijadi” vrijedi spomenuti i ljude koji su nagrađeni. Nisu to bilo kakve nagrade, već prožete humorom kao i sve drugo na ovom divnom festivalu. Na “Nušićijadi” 2017. uručena su priznanja onima koji su u prethodnim godinama stoički podnosili susrete i sudare sa humorom bez cenzure, satiranjem bez povoda, samopregorom bez naknade i kulturom bez ograničenja, ali i dali poseban doprinos ovom festivalu.
- Radomir Ristić, predsjednik opštine u vrijeme obnove “Nušićijade” dobio je priznanje za izvanrednu procjenu rizika susreta građana sa opštedostupnom kulturom i dozvoljavanje istog. Stare ključeve grada uručio mu je sadašnji predsjednik opštine.
- Milan Milosavljević, ivanjički Nušić, za uvođenje najviših standarda života tokom svojih trodnevnih vladavina usmeno je dobio garanciju da će mu biti podignut spomenik u Ivanjici, kao i model istog.
- Za neobjašnjivu ljubav prema Ivanjici i podršku od prvih dana, nagrađen je Petar Božović. Višenamjenski štap sa postoljem za osvježenje poslat mu je brzom poštom na Cetinje.
- Petar Arbutina za uvođenje satiranja kao novog književnog pravca, dobitnik je specijalne pisaće mašine koja je ujedno antikvititet i novitet, piše u svim formatima, sama prelama i priprema za štampu.
- Priznanje za inspiraciju i necenzurisane šale dobio je Zoran Kesić, a njegove nagrade su kolekcija šolja i aparatura za prvu pomoć (čekić i lepljiva traka) da u slučaju opasnosti istu prelijepi preko usta.
- Aleksandar Ivanović ponio je priznanje za stoičko podnošenje zahtjeva šefa protokola i izlaganje svojih konja istima. Nagrada od ’’nušićevaca’’ je potkovica koja osim sreće garantuje i mnogo radosti i veselja.
- Snežana Milinković za samo-i mašinopregor prilikom šivenja više od 500 kostima za nušićevsko paradiranje dobila je magično ogledalo za podizanje stepena zadovoljstva svojih mušterija.
- Svetislav Marković priznanje nosi za rekordan broj posjeta arhivima i institutima za neiscrpna istraživanja. U slučaju da počne da gubi red u svojoj biblioteci sada ima specijalno izrađen, personalizovan, djelovodni pečat.
- Članovi Programskog savjeta “Nušićijade”–Jasna Dimitrijević, Iva Eraković, Kristina Kojundžija i Nebojša Nušić dobili su priznanje za vjeru da su kvalitet i umjetnost važni, uprkos realnim indikatorima.
- Volonteri “Nušićijade” dobili su priznanje za herojske poduhvate, snalaženja u kriznim situacijama i budne dane i noći.
- Tim festivala je nagrađen za entuzijazam, kreativnost i neiscrpnu vjeru u bolje sutra. Da bi duže trajali nagrađeni su kutijom bensedina (naravno, lažnom i predimenzioniranom) koja će im omogućiti pet sati sna dnevno narednih godinu dana.
- Priznanje je dodijeljeno i građanima Ivanjice, prijateljima i gostima festivala. Oni su kao nagradu dobili dokumentarni film „Nušićijada, više od festivala“ snimljen u čast ove proslave i na njoj premijerno prikazan. U filmu su učešće uzeli vrhunski umjetnici i autoriteti poput Gorana Markovića, profesora Svetozara Rapajića, Zdravka Šotre, Jasne Dimitrijević, Todora Lalickog, Seke Sablić, Sergeja Trifunovića i mnogih drugih, ali i brojni Ivanjičani koji su sa podijelili svoja sjećanja na staru i svoj doživljaj nove “Nušićijade”.
