Marina Abramović je lansirala niz proizvoda za njegu kože i velnes. Umjetnica i njena poslovna partnerka, Nona Brener, nude tri vrste kapi koje se piju (po cijeni od 99 funti) i losiona za lice (po cijeni od 199 funti) pod reklamnim sloganom: “Metode dugovječnosti Marine Abramović”.
Marina Abramović se često opisuje kao “kuma performansa”. Od ranih sedamdesetih koristi svoje tijelo kao materijal, testirajući njegovu fizičku izdržljivost: od ritmičnog ubadanja nožem između prstiju, dok se 20 puta nije povrijedila, do hodanja Kineskim zidom.
Novi proizvodi se plasiraju kao dio “Metode Marine Abramović”. Prodaju se i ideja i proizvodi. Metod se prodaje kao set kartica sa instrukcijama “kako da ponovo pokrenete svoj život”.
Prodor Marine Abravović u velnes industriju možda i nije tako iznenađujući. Od 2024. godine ona se pozicionira kao umjetnica i lajfkouč, a u svemu tome ima naznaka ironije. Čini se da njen najnoviji rad obuhvata onu vrstu narodnog jezika Nju ejdža koji je, osim u umjetnosti, dugo bio predmet ismevanja.
“Decenijama, Marina je proučavala različita učenja, uključujući tibetanski budizam, brazilski šamanizam i verovanja zajednica Aboridžina u Australiji, kako bi otkrila puteve ka višoj svijesti, do koje se često dolazi prevazilaženjem strahova”, navodi se u nedavno objavljenoj brošuri o modernoj umjetnosti Univerziteta Oksford. Ako se izložbeni katalozi često kritikuju zbog svog nejasnog jezika, onda ih suština novije umjetnosti Marine Abramović savršeno dopunjuje, prenosi RTS.
View this post on Instagram
Bilo bi lako opisati ovaj poduhvat kao samo još jedno poglavlje u dugoj istoriji “rasprodaje” umjetnika – ali odnos između ljepote i feminističke umjetnosti ima dugu i komplikovanu istoriju, navodi Marta Zboralska, istraživač Univerziteta Oksford.
Performans je bio produktivan medij za žene umjetnice zbog naglaska na subjektivnosti.
Poenta ranog feminističkog performansa nije bila da se ženstvenost (ni, u tom slučaju, muškost) svede na skup fizičkih karakteristika, već da se razotkriju prethodni slučajevi govora sa rodne pozicije skrivene kao kritička distanca.
Prkoseći objektivizaciji ženskog subjekta u umjetnosti i popularnim slikama, feminističke umjetnice su bile svjesne veze između fizičkog i fizičkog izgleda. Ipak, problem je izgleda postao trnovit u feminističkim krugovima, napominje Zboralska.
Godine 1976, kritičarka Lusi Lipard je primijetila, pišući o umjetnici Hani Vilke, koja se često fotografisala gola, da: “Zbrka njenih uloga lijepe žene i umjetnice, kokete i feministkinje, ponekad je rezultirala političkim dvosmislenim manifestacijama koje su je izložile kritikama kako na ličnom tako i na umjetničkom planu.”
Problem sa kojim se suočavao “bodi art”, kako su umjetničke prakse koje su se fokusirale na utjelovljenje postale poznate, bila je duga istorija predstavljanja ženskih tijela za uživanje, vjerovatno muškog posmatrača. Ova borba između fetišizacije i individualnog djelovanja bila je centralna za praksu Vilkeove.
Vilke se fotografisala tokom svoje karijere. Godine 1987. dijagnostikovan joj je limfom. Nastavila je da snima svoje tijelo u seriji fotografija pod nazivom Intra-Venera na kojima je eksplicitno pokazala uticaj bolesti na njen izgled.
Kada je umjetnica Džo Spens tražila alternativne terapije za rak, dokumentujući sebe u procesu liječenja, njena želja da izbjegne medikalizaciju bila je čin političkog protesta. Poenta je bila da se odbije deindividualizovano, bolesno tijelo – subjekt koji je postao objekat.
Abramovićeva, s druge strane, na veb-sajtu reklamirajući svoje proizvode tvrdi da: “Naša potreba za potrošnjom omogućila nam je da budemo konzumirani i uvijek nas drži gladnima za novim spravama koje ćemo kupiti. Rezultat svega toga je da smo izgubili svoj duhovni centar.”
Fokus na “duhovnost” zamijenio je njeno interesovanje za tenziju između sebe i drugog, karakterističnu za performanse poput Ritam O, gdje je umjetnica podlegla željama svoje publike. Na sto je postavila 72 predmeta, od pera do pištolja, i zamolila publiku da ih upotrijebi “na njoj”.
Čak je i snaga djela Umjetnik je prisutan iz 2009. godine, “blokbaster” izložbe-performansa u kojoj je Marina Abramović pozivala posjetioce da sednu naspram nje, bila je u tome što je bila varljivo jednostavna. Višesatno sjedenje u drvenoj stolici bio je ogroman fizički podvig za umjetnicu.
Pa ipak, na nedavnoj retrospektivi Kraljevske akademije umjetnosti, izloženi su eksponati koja su se fokusirala isključivo na lica: Lice Marine Abramović kao iskusne u odnosu na svoje neme sagovornike, koji su, čekajući satima u redu, često bili vidljivo dirnuti susretom sa umjetnicom.
Strogi parametri djela Marine Abramović i njegova angažovanost u društvenim normama više nisu bitni. Ono što se nekada odnosilo na tjelesnu ranjivost, sada se odnosi na mentalnu snagu. Ne prkosna snaga, već individualistička ideologija snage koja ne pravi razliku između moćnih i nemoćnih.
Srušili su se temelji na kojima je Abramovićeva izgradila svoju praksu – transgresije, feminističke avangarde. Njena umjetnost se uredno uklapa u današnji glavni fokus na osnaživanje pojedinca na račun razgradnje patrijarhata kao strukturalnog pitanja. Voajerizam je dobrodošao.
Ironija prodaje losiona za lice od 199 funti kao protivotrov za, kako to Marina Abramović maglovito kaže, “nove sprave” izgleda previše očigledno da bi bila originalna – ali je štos teško shvatiti kao subverzivan.
