Tradicionalna manifestacija – složenica koja mi već dugo „para uši“. Svaki događaj,kotlićijada, ovnijada i ostale ijade čijem smo organizovanju skloni iz usta tih organizatora su ili tradicionalne, iako se održavaju možda drugi ili treći put, ili ako se održavaju prvi put organizatori se nadaju da će posati tradicionalne.
Ovaj tekst neću posvetiti kritici i podučavanju o značenju riječi tradicija, ali želim pisati o manifestaciji koja za mene predstavlja pravu tradicionalnu manifestaciju.
Nevesinjska olimpijada
Događaj koji je ove godine vjerovali ili ne održan po 141. put. Vać 141 godinu tamo neko u hercegovačkom kršu iz generacije u generaciju organizuje Olimpijske igre. Mislim da je zaista vrijedno o tome pisati i upoznati naše sugrađane sa njenim postojanjem.
Prve konjičke trke organizovane su davne 1875. godine, samo godinu dana nakon pucnja čuvene nevesinjske puške koja je označila početak ustanka ,a Nevesinje taj mali hercegovački grad stavila zauvijek na kartu svjetske istorije.
Teško je i zamisliti sva vremena, vladavine, životne uslove u kojima su se ove igre organizovale i održavale za vijek i četrdeset i jednu godinu svoga postojanja.
Priča kaže da je sve počelo tim konjskim trkama kao prilikom da se delije pokažu svoje umjeće ali i svoje predivne i cijenjene brdsko-bosanske konje. Danas uz sportski duh začinjen junaštvom i viteštvom takmiče se profesionalci i amatri u raznim disciplinama.
Takmičari svoje snage i umijeća odmjeravaju u 50 disciplina. I dalje, skoro vijek i po, najveće interesovanje vlada za galoperske trke konja , a posebno interesantne su neke stare i viteške discipline kao što su: potezanje konopa,potezanje klipa, skakanje u vreći, skok u dalj, skok u vis, penjanje na stub skakanje na mijeh, boj na brvnu, bacanje kamena s ramena itd..Ove godine na igrama je učestvovalo preko 1000 takmičara, a održane su 4 trke i to: trke bosansko-brskih konja, trke mješanaca arapskih i bosansko-brdskih konja, trke arapskih konja i trka punokrvnih konja. Pored ovih „starih“ disciplina organizovana su i takmičenja u savremenim sportovima od atletskog mitinga, preko fudbala, rukometa, tenisa, odbojke do šahovskog turnira. Treba spomenuti da se svake godine održava i takmičenje mladih guslara kao i Olimpijski kviz.
Kao rezultat vrijednog istraživanja arhivske građe i dugogodišnjeg praćenja manifestacije nastale je monografija „Nevesinjska olimpijada“ u kojoj novinar Dragan Grahovac na 100 stranica pokušava da od zaborava sačuva ne samo događaje vezane za olimpijadu nego i imena najuspješnijih olimpijaca-vitezova Bratačkog luga.
Na promociji Monografije Grahovac je rekao: „Za vrijeme Austrougarske vladavine te trke su bile nevjerovatno organizovane. Mjerilo se vrijeme pobjednika, ugledni gosti su sa drvenih paviljona posmatrali trku, a sve je bilježio fotograf. Pedesetih godina 20 vijeka u na Bratačkom lugu su bili organizovani aeromitinzi i padobranski skokovi, a po selima tombola u čast olimpijade“, Fond nagrada u prošlosti višestruko je premašivao trenutni, a događaje na Bratačkom lugu pratilo je i po 30.000 ljudi.
Zbog svih ovih činjenica možemo reći da je Nevesinjska olimpijada možda jedna od rijetkih zaista tradicionalnih ili bar „najtardicionalnija“ manifestacija u Republici Srpskoj i da kao takva zaslužuje pokretanje inicijative za uvrštavanje na UNESCO listu nematerijalne baštine.
Ako Vas put nanese slučajno ili se možda namjerno uputite prema Nevesinju u mjesecu avgustu da biste svoju podršku dali takmičarima na Olimpijadi obavezno pored posjete Trebinju koje je na turističkoj mapi neizostavno planirajte vidjeti i neke možda manje poznate, ali predivne bisere hercegovačkog kraja:
- Bilećko jezero na rijeci Trebišnjici, najveća vještačka akumulacija na Balkanu. Na dnu jezera nalazi se napušteno selo koje je evakuisano prilikom gradnje hidrocentrale.
- Najstarija lučna brana na Balkanu, jezero Klinje/ Gacko, kulturno-istorijski spomenik pod zaštitom države. Građena je od gatačkog kamena i pepela lave sa Vezuva kao vezivnog materijala
- Pavlova pećina, smještena 2 km od Petro-Pavlovog manastira (IV vijek), u unutrašnjosti raskošnih stubova ukrašenih pećinskim nakitom krije se prelijepo pećinsko jezero. Vjerovanje kaže da će djevojka koja se na Petrovdan umije vodom iz ovog jezera biti lijepa i privlačna. A prema starom predannju u ovu pećinu je dolazio i sam apostol Pavle.
- Da osjetite kako se u hercegovačkom kraju živjelo nekad posjetite stalnu postavki Etnografskog muzeja u Danićima koja dočarava stil života XVIII, XiX i početka XX vijeka.
Naravno da bi doživljaj herecegovačke emocije bio kompletan pored nadaleko poznatog vina iz nekog od prepoznatljivih podruma kao posebnu radost za nepce prporučujem gatački kajmak i sir, sir iz mijeha iz Nevesinja i sir iz ulja koji se najbolje pravi u Zubcima, trebinjskoj šumi i Ljubomiru.
Spakuj se i kreni….
Tijana Aćimović
