Roza Luksemburg (1871–1919) je bila predstavnica demokratskog socijalizma u Evropi.
Svim snagama je nastojala da spriječi izbijanje Prvog svetskog rata (1914–1918.). Karl Libkneht (Karl Liebknecht) i Roza Luksemburg su bili najvažniji predstavnici internacionalističke i antimilitarističke tendencije u predratnoj Socijaldemokratskoj partiji Nemačke (SPD).
Kada je SPD odlučila da podrži nemačku ratnu politiku, Roza Luksemburg i Karl Libkneht su bili isključeni iz partije. Podržala je Rusku revoluciju 1917. godine, ali je, kao revolucionarna demokratkinja, zadržala određenu distancu i oštro kritikovala diktatorsku politiku boljševika.
Roza Luksemburg je pripadala diskriminisanoj i često progonjenoj manjini. Bila je Jevrejka i mada nije bila religiozna, nije mogla izbjeći sudbinu mnogih žrtava antisemitizma. Živjela je u periodu opterećenom predrasudama prema svemu što je radila.
Doktorirala je u vreme kada je mali broj žena mogao steći akademsko obrazovanje.
Bila je jedna od retkih žena koje su aktivno učestvovale u političkom životu. Predrasude prema ženama, a posebno prema onima sa istaknutom javnom ulogom, bile su rasprostranjene u cijelom društvu, pa i u ljevičarskim partijama. Iako je dobila njemačko državljanstvo, njeni politički protivnici su je uvijek smatrali strankinjom, Poljakinjom i Jevrejkom.
Aktivizam Roze Luksemburg je povezan s razvojem međunarodnog radničkog pokreta, kao i sa borbama između različitih tendencija u tom pokretu i njegovim raspadom. Poslije isključenja iz SPD, učestvovala je u osnivanju Spartakističke lige, marksističke revolucionarne grupe od koje je kasnije nastala Komunistička partija Nemačke (KPD, 1919).
Aktivno je učestvovala u neuspješnoj revoluciji u Nemačkoj 1918–1919. Ustanak su ugušili ostaci monarhističke armije i desničarske protofašističke paravojne formacije, Frajkorps (Freikorps), koje je poslala Vlada. U januaru 1919, Roza Luksemburg, Karl Libkneht i hiljade drugih bili su uhapšeni, mučeni i brutalno ubijeni. Po njoj je nazvan luksemburgizam, posebna revolucionarna teorija marksizma i komunizma.
Roza Luksemburg se odlučno borila protiv rata i diktature, uvijek insistirajući na vezi između političke slobode i socijalne jednakosti. Mnogi savremeni politički pokreti, iz celog svijeta, svoju snagu crpe iz njenih promišljanja i aktivizma.
Centralna osobina njene misli je bila dijalektika spontanosti i organizacije, gdje se spontanost može smatrati srodnom korijenskom (ili čak anarhističkom) pristupu, a organizacija birokratskijem ili partijski-institucionalnom pristupu klasnoj borbi.
Po ovoj dijalektici, spontanost i organizacija nisu dve razdvojive ili čak različite stvari, već samo različiti momenti istog procesa, tako da jedan ne može postojati bez drugog. Ova teoretska uočavanja proizlaze od osnovne i spontane klasne borbe; a kroz ova uočavanja, klasna borba se razvija u viši nivo.
„Radničke klase u svakoj zemlji uče da se bore u toku svojih samih borbi… Socijalna demokratija.. je samo napredna straža proletarijata, mali deo ukupnih radničkih masa; krv njihove krvi, i meso njihovog mesa. Socijalna demokratija traži i iznalazi načine, i pojedine parole, radničke borbe samo u toku razvoje ove borbe, i dobija smernice za napredovanje kroz samu ovu borbu.“
Spontanošću uvek posreduje organizacija, upravo kao što organizacijom mora da posreduje spontanost. Ništa ne bi bilo pogrešnije nego tvrditi da se Roza Luksemburg zalagala za apstraktni spontanizam.
Ona je razvila dijalektiku spontanosti i organizacije pod uticajem talasa masovnih štrajkova širom Evrope, a pogotovo Ruske revolucije 1905. Za razliku od socijal-demokratske ortodoksnosti Druge internacionale, ona nije smatrala organizaciju proizvodom naučno-teorijskog uvida u istorijske imperative, već proizvodom borbi radničkih klasa.
„Socijalna demokratija je prosto otjelovljenje klasne borbe modernog proletarijata, borbe koja je rukovođena sviješću sopstvenih istorijskih posledica. Mase su u realnosti sopstvene vođe, dijalektički stvarajući sopstveni proces razvoja.
Što više socijalna demokratija raste, postaje jača, više će prosvjetljene mase radnika preuzeti svoje sudbine, vođstvo nad svojim pokretom, i odlučnost pravca u sopstvene ruke.
I sveukupni pokret socijalne demokratije je samo svesni napredak zaštite pokreta klase proletarijata, što u rečima Komunističkog manifesta predstavlja svaki pojedinačni momenat borbe stalnih interesa za oslobođenje i parcijalnih grupnih interesa radne snage protiv interesa pokreta kao celine, tako da su unutar socijalne demokratije njeni lideri moćniji, uticajniji, i jasnije i svesnije čine sebe samo glasom volje i stremljenja prosvetljenih masa, običnim agentima objektivnih zakona klasnog pokreta.“
Posljednje poznate riječi Roze Luksemburg, napisane u veče kad je ubijena, su bile o njenoj vjeri u mase, i u neizbježnost revolucije:
„Vođstvo je zakazalo. Pa ipak, vođstvo može i mora ponovo biti kreirano iz masa, i od masa. Mase su odlučujući element, one su kamen na kojem će biti izgrađena konačna pobeda revolucije. Mase su bile na visini; one se razvile ovaj ‘poraz’ u jedan od istorijskih poraza koji su ponos i snaga internacionalnog socijalizma.
I to je razlog zašto će buduća pobeda procvetati iz ovog “poraza”. “Red vlada u Berlinu”!”Vi glupi lakeji! “Vaš “red” je izgrađen na pijesku. Sutra će se već revolucija “dići uz buku” i objaviti uz fanfare, vašem teroru: Ja sam bila, ja jesam, ja ću biti!“
Preuzeto sa: 6yka.com
