Na žalost ljubitelja Novog talasa i panka, najbolja jugoslovenska grupa svih vremena nije Disciplina kičme, kako su novosadske Boje “krstile” bend Dušana Kojića Koje, niti je Rambo Amadeus bio u pravu kad je napisao da “nije dobro Bijelo dugme, nije dobra Katarina, niti kičme disciplina”…
Ako se posmatra iz ugla popularnosti, brojnosti fanova i slično, ali i odolijevanja zubu vremena njihovih pjesama, to je bez ikakve dileme bio bend “Bijelo dugme”, koji je prije tačno pola vijeka nastao u Sarajevu prvenstveno zahvaljujući alfi i omegi grupe Goranu Bregoviću.
Ma šta ko mislio o Bregi, koji se nerijetko služio i tuđim melodijama u svojim pjesmama i često koketirao sa narodnim melosom, što je snobovima iz tadašnje Jugoslavije išlo na živce, čak je zagrebački kritičar Dražen Vrdoljak muziku Bijelog dugmeta posprdno nazvao “pastirskim rokom”, taj student filozofije i sociologije je imao nos za trenutak i znao je napisati đavolski dobru pjesmu.
Ili sjajno uklopiti tuđe stihove u aranžman, poput recimo “Ima neka tajna veza”, slavnog srpskog pjesnika Duška Trifunovića, koji je takođe dao ogroman doprinos popularnosti “dugmića”.
Osim toga, umio je Brega i da zagolica maštu i onih što su radije slušali narodnjake, znao je da i njima ubode u žicu indirektno podižući kulturnu svijest jugoslovenskih naroda, ali i da iskritikuje tadašnji komunistički režim (…milicija trenira strogoću, prim.aut), naravno na dosta suptilniji način jer se tada “gubila glava” i išlo u zatvor zbog verbalnog delikta.
Na omote albuma stavljao je primjerice “Kosovku djevojku”, da spaja “Lijepu našu” (hrvatsku himnu) sa srpskom pjesmom iz Velikog rata “Tamo daleko” ili da objavi prvu pjesmu na albanskom jeziku u istoriji jugoslovenskog rokenrola “Kosovska”, s evidentnim ciljem da Albance kuluturološki poveže sa ostatkom zemlje nakon njihovih velikih protesta početkom ‘80-ih.
Nezaobilazni u njihovoj muzici bili su i narkotici, čak je bubnjar Goran Ipe Ivandić “fasovao” tri godine zatvora zbog kilogram ili dva hašiša, koje je nosio u bubnjevima.
Prvi su bend koji je tri dana zaredom napunio dvoranu “Pionir” u Beogradu, a njihov koncert “Kod hajdučke česme” svrstan je u sve moguće antologije jugoslovenskog rokenrola.
Bregović je čvrstom rukom vladao u grupi, nije bilo mnogo demokratije, pa je ulazio u sukobe najprije sa pjevačem Željkom Bebekom, koji je napustio bend, a umjesto dotad neprikosnovenog frontmena doveo je Mladena Vojičića Tifu a kasnije i Alena Islamovića.
Mnogi sjajni muzičari bili su članovi “Dugmeta” od basista Zorana Redžića, Mustafe Kurtalića , Ljubiše Racića i Sanjina Karića, preko klavijaturista Vlade Pravdića i Laze Ristovskog, do bubnjara Milića Vukašinovića, Điđija Jankelića i već pomenutog Ivandića.
Svi oni su učestvovali u kreiranju brojnih vanvremenskih hitova, bez kojih ni dan-danas, 50 godina kasnije ne može da prođe nijedna srednjoškolska ili studentska žurka.
“Kad bi bio bijelo dugme”, “Šta bi dao da si nam mom mjestu”, “Bitanga i princeza”, samo su neki od najvećih pjesama dok je vokal bio Bebek, a Tifa će ostati najviše upamćen po hitovima “Lipe cvatu, sve je isto k'o i lani”, ali i “Padaju zvijezde”, “Jer kad ostariš”, “Lažeš” i “Da te bogdo ne volim”.
Dolaskom Alena Islamovića, koji je došao u bend iz Divljih jagoda, publika je zapamtila pjesme “Pljuni i zapjevaj moja Jugoslavijo”, “Noćas je ko’ lubenica pun mjesec iznad Bosne”, “Ružica si bila, sada više nisi”…
Bijelo dugme snimilo je deset studijskih albuma, od kojih je posljednji nastao 1988. godine (Ćiribiribela) neposredno pred raspad zajedničke države.
Početni stih istoimene pjesme je glasio: “Ako se sutra zarati, moja mala šta ćemo ja i ti?”, a Brega je po izbijanju sukoba otišao u Pariz, gdje je nastavio karijeru kompozitora filmske muzike, započetu na filmovima “Kuduz” Ademira Kenovića i “Dom za vješanje” Emira Kusturice.
Postao je tokom 90-ih jedan od najcjenjenijih kompozitora u Evropi, a držao je i koncerte po najelitnijim dvorana svijeta sa Orkestrom za svadbe i sahrane.
Dugo je odbacivao mogućnost okupljanja “dugmića” poslije ratnih sukoba, ali je ipak popustio i tokom ljeta 2005. godine su održana tri velika oproštajna koncerta – u Sarajevu, Zagrebu i Beogradu, koje je gledalo više od 200.000 ljudi.
Ovog ljeta na banjalučkoj tvrđavi Kastel, publika iz cijele bivše države će u okviru “Banjaluka Festa” ponovo imati priliku da uživo vidi najbolju jugoslovensku grupu svih vremena.
