Sjećate li se epidemije morbila u RS krajem 2014. i početkom 2015. godine?
Ovih dana i Rumunija se suočava s istim problemom. U jeku je najveća epidemija malih boginja u posljednjih nekoliko godina, a najveći broj oboljelih je u Aradu i Temišvaru, koji su odmah do granice sa Srbijom, javljaju tamošnji i pojedini srbijanski mediji.
Prema podacima Examinusa, početkom januara 2017. evidentirano je 2165 oboljelih u epidemiji, koja je dosad odnijela 13 života. Prema prvim zvaničnim podacima, u septembru prošle godine evidentirano je 675 oboljelih, da bi se taj broj krajem oktobra popeo na 935.
Rumunija je 2012. godine bila zemlja sa izuzetno visokim procentom djece koja su vakcinisana MMR vakcinom, čak 94 odsto. Međutim, djelovanjem antivakcinalnog pokreta, koji u Rumuniji predvodi bračni par poznatih TV lica, Olivija Stir i Andi Moisesku, ovaj procenat je dramatično opao.
Početkom januara ove godine evidentirano je 2165 oboljelih u epidemiji, koja je dosad odnijela 13 života. Prema prvim zvaničnim podacima, u septembru prošle godine evidentirano je 675 oboljelih, da bi se taj broj krajem oktobra popeo na 935.
Opsežni izvještaj Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti u oktobru 2016. godine obuhvatio je sve slučajeve malih boginja u Evropi od 1. novembra 2015. do 31. oktobra 2016. godine. Čak 81 odsto oboljelih nije bilo vakcinisano, osam odsto je bilo vakcinisano samo jednom dozom vakcine, a samo tri odsto je bilo vakcinisano sa dvije ili više doza, jedan odsto bilo je kompletno vakcinisano, ali nije utvrđeno kojim brojem doza, dok je za sedam odsto oboljelih nepoznato da li su vakcinisani ili ne.
Prema istom izvještaju, obuhvat MMR vakcinom u Rumuniji 2013. godine bio je 92 odsto, u 2014. godini 89 odsto, dok je u 2015. taj procenat spao na samo 83 odsto, a isti trend se nastavio i u 2016. godini. Iako još nema zvaničnih podataka, pretpostavlja se da je broj vakcinisanih u pojedinim rumunskim okruzima pao ispod 70 odsto. Upravo u tim okruzima epidemija je i najjača.
I Srbija je ugrožena jer stanovnici rumunskog i srpskog Banata često prelaze državnu granicu i moguće je širenje epidemije na teritoriju Srbije.
U Institutu za javno zdravstvo RS ističu da su posljedice nevakcinisanja dvojake. Na pojedinačnom planu, nevakcinisana osoba je pod rizikom obolijevanja čak i u potpuno vakcinisanom okruženju, ukoliko u takvu sredinu dospije izvor zaraze ili ukoliko ona sama putuje u zemlje gdje ima nevakcinisanih. Na grupnom planu, ako ima dosta nevakcinisanih (stručno se kaže: ako je nizak kolektivni imunitet, tj. procenat zaštićenih), javljaju se epidemije.
„Kada su u pitanju, na primjer, male boginje (morbili), bolesnik u osjetljivoj sredini u prosjeku zarazi od 12 do 18 osoba, pa je za sprečavanje epidemija malih boginja potrebno da kolektivni imunitet bude bar 94/95 odsto, a za ostale vakcinabilne bolesti oko 90 odsto. Nevakcinisana djeca imaju 35 puta veću vjerovatnoću da obole od malih boginja u odnosu na njihove vakcinisane vršnjake. Kada se javi epidemija među nevakcinisanom populacijom, raste rizik od obolijevanja i jednog broja vakcinisanih građana“, kazala je Jela Aćimović, specijalista epidemiolog u Institutu.
Obuhvat MMR vakcinom u Rumuniji 2013. godine bio je 92 odsto, u 2014. godini 89 odsto, dok je u 2015. taj procenat spao na samo 83 odsto, a isti trend se nastavio i u 2016. godini. Iako još nema zvaničnih podataka, pretpostavlja se da je broj vakcinisanih u pojedinim rumunskim okruzima pao ispod 70 odsto. Upravo u tim okruzima epidemija je i najjača.
MMR je, pojašnjava, vakcina protiv morbila (malih boginja), rubeole (crvenke) i parotitisa (zaušnjaka). Radi se o bolestima koje izazivaju virusi i protiv njih nema efikasnog lijeka, a u određenom broju slučajeva mogu izazvati vrlo teške posljedice kod oboljelih.
“Male boginje mogu dovesti do upala pluća, upale mozga, sljepila, ili čak do smrtnog ishoda. Zaušnjaci mogu dovesti do meningitisa, gluvoće, upale testisa. Rubeola takođe može dovesti do upale mozga i krvarenja, ali je najopasnija za trudnice jer može izazvati pobačaj ili teške anomalije kod nerođene bebe. Veza između MRP vakcine i autizma je prvi put pomenuta u studiji koja je 1998. objavljena u Velikoj Britaniji, na izuzetno malom uzorku (12 djece). Međutim, navedena studija je kasnije detaljno analizirana te je utvrđeno niz ozbiljnih stručnih nedostataka. Objavljeni članak je povučen, a svi koautori su povukli svoju podršku studiji“, ističe Aćimović.
Nakon toga urađen je veliki broj širih i detaljnijih istraživanja na velikim uzorcima stanovništva, kao i detaljna analiza raspoloživih podataka iz svih sprovedenih studija, koju je sprovela Svjetska zdravstvena organizacija. Nijedna od studija nije pokazala da postoji veza između MRP vakcine i poremećaja iz spektra autizma. Takođe, ne postoji dokaz koji sugeriše da bilo koja druga vakcina može da poveća rizik od nastanka poremećaja iz spektra autizma te je potvrđeno da ne postoji veza između upotrebe konzervansa u vakcinama, poput tiomersala koji sadrži etil živu, i poremećaja iz spektra autizma.
Veza između MRP vakcine i autizma je prvi put pomenuta u studiji koja je 1998. objavljena u Velikoj Britaniji, na izuzetno malom uzorku (12 djece). Međutim, navedena studija je kasnije detaljno analizirana te je utvrđeno niz ozbiljnih stručnih nedostataka. Objavljeni članak je povučen, a svi koautori su povukli svoju podršku studiji.
Prema Zakonu o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti RS definisane su obavezne mjere za zaštitu stanovništva od zaraznih bolesti u RS, u koje spada i vakcinacija, kao i kaznene odredbe u slučaju neprovođenja propisanih mjera.
„Međutim, potrebno je stalno raditi na povećanju svijesti o značaju vakcinacije, jer je vakcinacija na neki način postala žrtva svog izvanrednog uspjeha. Ljudi ne vide kako im u porodici, susjedstvu ili širem okruženju djeca umiru od bolesti za koje postoje vakcine, ali čuju plač i vide crvenilo na ruci vakcinisanog djeteta. Izmijenjena je predstava o rizicima, jer se stiče utisak da se djeca bezrazložno izlažu neugodnostima. Ne shvata se da bismo se, bez vakcinacije, vratili u doba kada su harale bolesti kojih danas nema ili ih skoro nema“, zaključuje Aćimović.
Imunizacija je spasila svijet, a, na primjer, hrvatski Ustavni sud dilemu “vakcinacija ili ne” jednostavno je riješio – pravo na zdravlje važnije je od roditeljskog prava na izbor.
